Poniższy dokument powstał w celu podzielenia się doświadczeniem na temat codziennych i potencjalnie groźnych sytuacji. Mamy nadzieję, że pozwoli Ci on uniknąć wielu przykrych zdarzeń. Żeglarstwo to sport dla ludzi myślących – wyłączenie myślenia jest zbieżne z tragedią. W trakcie pływania nie dopuść do sytuacji, w której załoga jest pijana lub niezdolna do pracy.

Przeszkolenie załogi przed rejsem

  1. Bezpieczeństwo:
    • kamizelki ratunkowe i szelki asekuracyjne (jak wkładać, kiedy używać),
    • „jedna ręka dla jachtu”,
    • poruszanie się po pokładzie w butach,
    • poruszanie się po nawietrznej burcie,
    • nie wkładać kończyn między burtę a nabrzeże lub burtę innego statku.
  2. Kambuz i kingston (jak używać).
  3. Węzły:
    • knagowy (cumowanie),
    • ratowniczy (tworzenie pętli sztywnej) i szotowy (łączenie lin), a także ratowniczy na sobie,
    • wyblinka i wyblinka z pętlą (wiązanie odbijaczy),
    • buchta (klarowanie lin),
    • płaski (łączenie lin tej samej grubości) oraz refowy (refowanie).
  4. Etykieta żeglarska.

Zanim wypłyniesz z portu:

  1. Dolej wody do zbiorników.
  2. Odbierz dokumenty z bosmanatu/kapitanatu portu.
  3. Odłącz kabel elektryczny od nabrzeża.
  4. Zamknij okna.
  5. Zrób klar pod pokładem (szczególnie w mesie).
  6. Zaplanuj odejście od nabrzeża: uwzględnij na jakich cumach stoisz, kierunek i siłę wiatru, przeszkody w porcie. W przypadku cumowania na muringu, po jego oddaniu poczekaj aż opadnie na dno – możliwość wkręcenia w śrubę. Dopilnuj, aby cumy były przygotowane do oddania – mogą się poplątać podczas ich oddawania.
Po wypłynięciu:
  1. Zrób klar na cumach – włóż je do bakisty. Wiązanie do relingu może być nieskuteczne (możliwość zgubienia liny lub wkręcenia w śrubę) i jest mało estetyczne.
  2. Zrób klar na odbijaczach – j.w.
Wejście do portu:
  1. Klar na pokładzie.
  2. Rozdysponuj zadania: trzeba przygotować cumy i odbijacze (cumy mają być przełożone pod koszami i przez kluzy, przygotowane do rzucenia), wyznacz oko na dziobie.
  3. Zaplanuj manewr: należy ustalić czy będziesz stał na muringu, kotwicy czy wyłącznie na cumach, na których cumach (dziobowe, rufowe). Poza tym czy podejście do brzegu będzie rufą, dziobem czy longside.
  4. Po wpłynięciu sprawdź czy cumy przechodzą przez kluzy, zrób klar na cumach, podłącz prąd.

O czym jeszcze musisz pamiętać?

  1. Prąd, diesel, woda, gaz – kontroluj stan akumulatorów, paliwa, gazu oraz wody – deficyty modą mocno odbić się na bezpieczeństwie i komforcie załogi:
    • prąd: w razie niskiego napięcia na akumulatorach włącz silnik, aby je podładować, a także wyłącz prądożerne urządzenia, np. lodówkę (następnym razem po włączeniu zmniejsz jej moc). Brak prądu na jachcie to brak możliwości uruchomienia silnika (co oznacza niemożność ich ładowania), a także brak zasilania dla urządzeń nawigacyjnych. Otóż nie zawsze silnik ma swój oddzielny akumulator,
    • woda: warto zrobić żelazną rezerwę wody w postaci kilku baniaków 5-litrowych,
    • gaz: jego brak to niemożność gotowania; warto mieć zapasową butlę gazową – ustal to z armatorem.
  2. Obserwuj pogodę – pomocna aplikacja: Windy (darmowa).
  3. Prowadź nawigację – pomocna aplikacja: Navionics (darmowa wersja próbna – 2 tygodnie). Pamiętaj o zasadzie ograniczonego zaufania dla nawigacji elektronicznej.
  4. Kotwiczenie: zależnie od wiatru i rodzaju dna wydaj łańcuch kotwiczny o długości od 3 do 5 razy większej niż głębokość (zwróć uwagę na to, że sonda często nie mierzy głębokości od poziomu wody, a wartość jest zazwyczaj znormalizowana do dna balastu). Aby zwiększyć moc windy kotwicznej, zwiększ obroty silnika po jego rozsprzęgleniu (wciśnij przycisk sprzęgła na manetce) podczas rwania kotwicy. Możesz mieć do czynienia z wybiciem bezpiecznika od kotwicy, dlatego zorientuj się przy odbiorze jachtu, gdzie jest lub są (może być ich więcej) te bezpieczniki.
    Ustanawiaj wachtę kotwiczną na pokładzie, stosuj alarmy kotwiczne na ploterze i w aplikacjach mobilnych.
  5. Usterki: gdy dzieje się coś złego z jachtem, od razu dzwonisz do armatora – doświadczenie pokazuje, że lepiej dokonywać napraw w porozumieniu z armatorem; po drugie, im szybciej zgłosisz problem, tym szybciej będzie naprawiony, jeżeli nie jesteś w stanie zrobić tego na własną rękę.
  6. Cumy: należy sprawdzić czy cumy są przełożone przez kluzy – lina ocierająca się o inny element jachtu może się przetrzeć i zerwać. Konsekwencją jest oczywiście możliwość uszkodzenia Twojego i okolicznych jachtów.
  7. Jedzenie: nie chowaj do zęz, bakist w kokpicie oraz forpiku (z wyłączeniem puszek, słoików i butelek, które są odporne na wodę). Po drugie zaplanuj zakupy przed rejsem, nie przesadź z ilością, by nie wyrzucać jedzenia.
  8. Okna: nigdy nie otwieraj okna nad stolikiem nawigacyjnym – możliwość zalania dokumentów i map. Pamiętaj o zamykaniu wszystkich okien przy schodzeniu na ląd, a także żeglugi (przechył lub fala może skutkować wlaniem się wody przez okna).
  9. Utrata kaucji: pilnuj, by ponton, silnik zaburtowy i odbijacze były zawsze dobrze zamocowane – przy gwałtownej zmianie pogody lub silnym przechyle możesz zgubić sprzęt. Koszt pontonu to około 600 euro, odbijacza 50 euro.

Przydatne rady

  1. Wachty – można rozpisać na dwa sposoby: 3-godzinne (nie trzeba wachty łamanej i mniej męczące) lub 4-godzinne (dłuższy sen).
  2. Przydział obowiązków: rozdziel obowiązki wśród załogi, by zmniejszyć ryzyko przegapienia danej kwestii. Wyznacz osobę odpowiedzialną za prowiant (podczas odbierania jachtu nie będziesz miał czasu zająć się tym osobiście) – należy również kontrolować stan zapasów. Poza tym, dobrze, jeżeli ktoś pamięta, aby zawczasu dolać wody do zbiorników. Pamiętaj jednak, że to kapitan jest zawsze odpowiedzialny za bezpieczeństwo i komfort, dlatego kontroluj wykonanie zadań.
  3. Trasa:
    1. zaplanuj trasę przed rejsem; uwzględnij: dostęp do infrastruktury (prysznic, sklepy, paliwo itp.), dystans, możliwości spędzania czasu (żeglowanie, relaks, zwiedzanie, inne atrakcje), możliwości i doświadczenie załogi, a także preferencje poszczególnych osób;
    2. możesz przedstawić trasę załodze i poddać dyskusji (chodzi głównie o sposób spędzania czasu i odwiedzane miejsca) – miej jednak na uwadzę, iż to Ty jesteś odpowiedzialny(a), poza tym Twoja załoga niekoniecznie zna się na planowaniu rejsów;
    3. tuż przed rejsem oraz w jego trakcie sprawdzaj regularnie prognozę pogody i ewentualnie koryguj plany.
  4. Refowanie: doświadczeni żeglarze mówią: „gdy pomyślisz o refowaniu, to się refuj”. Pamiętaj, że łatwiej się rozrefować przy łagodnym wietrze, niż zarefować przy silniejszym. Decyzję o refowaniu żagli można podjąć na podstawie:
      • zbytniego przechyłu (znacznie utrudnione poruszanie się po jachcie, zmniejszenie komfortu żeglugi);
      • nadmiernego niezrównoważenia żaglowego; najczęściej mamy do czynienia z silną nawietrznością na skutek przechyłu; brak zrównoważenia oznacza utrudnione sterowanie statkiem;
      • zbyt silnego wiatru (powierzchnia żagli powinna być odwrotnie proporcjonalna do siły wiatru); statek wytrzyma ograniczoną wartość siły aerodynamicznej, poza tym większe siły oznaczają poważniejsze konsekwencje ewentualnych błędów lub nagłych zmian kierunku wiatru (co więcej, silny wiatr często idzie w parze z nieprzewidywalnymi warunkami).

    Warto wziąć pod uwagę również obecny stan pogody (poza wiatrem). Deszcz oznacza śliski pokład i ograniczoną widoczność. Zwróć również uwagę na prognozy pogody na najbliższe godziny, a także obserwuj chmury na horyzoncie. Co więcej, nie bez znaczenia są również: dzielność jachtu, a także obecne morale załogi.
    Przy silnym wietrze z tyłu silnie sugerujemy płynąć na samym foku. Po pierwsze ze względu na zrównoważenie żaglowe, a po drugie bom przelatujący z dużą prędkością podczas niekontrolowanego zwrotu może zabić. Odnośnie do bomu:  warto pomyśleć o kontraszocie.

  5. Przebywany dystans: przyjmij około 200 mil na tydzień żeglugi. Na ostatni dzień zaplanuj krótki odcinek, aby w razie opóźnień w rejsie (awaria czy warunki pogodowe) nie było kłopotu z dotarciem do portu końcowego na czas. Podczas szacowania czasu na pokonanie danego odcinka, weź pod uwagę, że halsując przesuwasz się pod wiatr około 2 razy wolniej niż wynosi prędkość statku.
  6. Dostęp do infrastruktury portowej: warto zadbać, aby przynajmniej co 2 dni załoga miała dostęp do pryszniców czy do sklepu. Pamiętaj, aby zakupić ilość jedzenia, która wystarczy do następnej wizyty w sklepie – nie w każdym porcie jest sklep.
  7. Paliwo: po pierwszym wypłynięciu należy zatankować – możliwe, że poprzedni klient tego nie zrobił, a wskaźnik paliwa nierzadko błędnie pokazuje 100%.

Na koniec

Przedstawione powyżej uwagi i rady zawierają tylko część tego, co chcielibyśmy Wam przekazać. Nie opisaliśmy tu kwestii związanych z zarządzaniem załogą czy radzeniem sobie w trudnych sytuacjach. Z założenia ma to być tylko zbiór przydatnych informacji podczas planowania rejsu, a także lista rzeczy, których trzeba pamiętać podczas każdego rejsu.